Korporacyjnie.pl: Odpowiedzialność zarządów spółek za nieprawidłowości związane z rejestrem akcjonariuszy
Zapraszamy do lektury felietonu Bartosza Krzesiaka, Dyrektora Departamentu ECM w Domu Maklerskim Navigator SA, który powstał w ramach cyklu publikacji dla Korporacyjnie.pl związanych z obowiązkową dematerializacją akcji wszystkich spółek akcyjnych i komandytowo-akcyjnych.
Tekst felietonu:
Jedna z kluczowych dat obowiązkowej dematerializacji tj. 30 września 2020 r. coraz bliżej – najwyższy czas na omówienie potencjalnych konsekwencji osób umocowanych do reprezentowania spółek za niedopełnienie ustawowych obowiązków związanych z dematerializacją.
Za sprawą ustawy z dnia 30.08.2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2019 r. poz. 1798 ze zm. („Ustawa o zmianie KSH”), obowiązkiem nałożonym na spółki akcyjne i komandytowo – akcyjne jest dokonanie wezwań do złożenia dokumentów akcji w spółce. Jest to jeden z podstawowych obowiązków związanych z przeprowadzeniem procesu dematerializacji akcji w spółce, a za jego zaniechanie bądź wykonanie niezgodnie z przepisami grożą określone przez ustawodawcę sankcje. Przypomnijmy, że wezwania do złożenia dokumentów akcji należy wystosować pięciokrotnie, z czego pierwsze z nich powinno zostać dokonane do 30 września 2020 r. Kolejne wezwania nie mogą być dokonywane w odstępie dłuższym niż miesiąc ani krótszym niż dwa tygodnie. Dodatkowo informacja o wezwaniu powinna być widoczna na stronie internetowej spółki w miejscu przeznaczonym na komunikację z akcjonariuszami przez okres minimum trzech lat od pierwszego wezwania. Wezwanie następuje w sposób właściwy dla zwoływania walnego zgromadzenia spółki.
Niedopełnienie powyższych obowiązków grozi karą grzywny do 20.000 zł na osobę, która do tego dopuści będąc uprawnioną samodzielnie lub łącznie z innymi osobami na podstawie ustawy lub statutu do prowadzenia spraw i reprezentowania spółki akcyjnej albo spółki komandytowo-akcyjnej. Tak określony przez ustawodawcę zakres podmiotowy przepisu nakładającego sankcję karną za nieprawidłowe przeprowadzenie wezwań, powoduje, że jest to odpowiedzialność stosunkowo szeroka. W przypadku spółek akcyjnych konsekwencje będą grozić przede wszystkim członkom zarządu, zaś w spółkach komandytowo – akcyjnych na sankcje narażeni są komplementariusze uprawnieni do reprezentacji i prowadzenia spraw spółki.
Choć kwota 20.000 zł może na wielu nie robić większego wrażenia, to wydaje się, że znacznie dotkliwsze od samej kary grzywny polegającej na wpłaceniu wskazanej kwoty na rzecz Skarbu Państwa będzie uzyskanie przez osobę skazaną statusu osoby karanej. Przedstawienie zaświadczenia o niekaralności jest wymogiem obligatoryjnym do pełnienia określonych funkcji publicznych, piastowania stanowisk czy wykonywania pewnych zawodów. Członek zarządu skazany na grzywnę prawomocnym orzeczeniem sądowym będzie posiadał status osoby karanej aż do zatarcia skazania. W przypadku kary grzywny zatarcie nastąpi po roku od dnia wykonania kary.
Żeby jednak przystąpić do wezwań spółka musi wywiązać się z innego nie mniej istotnego obowiązku, tj. zawarcia umowy o świadczenie usługi prowadzenia rejestru akcjonariuszy z wybranym przez walne zgromadzenie podmiotem (uchwała – akt notarialny). Za brak zawarcia umowy o prowadzenie rejestru akcjonariuszy albo umowy o rejestrację akcji w depozycie papierów wartościowych osoby reprezentujące spółkę narażone są na poniesienie analogicznej odpowiedzialności co w przypadku niewykonania wezwań akcjonariuszy do złożenia akcji w spółce. Warto przy tym wspomnieć, że ostateczny termin na zawarcie stosownej umowy to 30 września 2020 roku. Zwłoka w wykonaniu tego obowiązku może uniemożliwić prawidłowe wykonywanie praw przez akcjonariuszy oraz obrót akcjami, co dodatkowo naraża członków zarządu na ryzyko poniesienia odpowiedzialności prawnej.
Kolejnym obowiązkiem nałożonym na spółki, związanym z „depapieryzacją” akcji, którego niewykonanie może wiązać się z nieprzyjemnymi konsekwencjami jest obowiązek założenia od 1 stycznia 2020 roku strony internetowej z wydzielonym miejscem przeznaczonym do publikowania informacji dla akcjonariuszy. Co istotne, adres strony internetowej powinien zostać ujawniony w rejestrze przedsiębiorców KRS. Brak strony internetowej wiąże się z sankcją grzywny do 5.000 zł. W tym przypadku odpowiedzialność również obciąża reprezentantów Spółki. Brak wpisu do KRS może ponadto spowodować tzw. postępowanie przymuszające sądu rejestrowego, gdzie sąd będzie zmuszał zarząd do złożenia wniosku i ewentualnie zakładał grzywnę na członków zarządu.
Podsumowując, należy zauważyć, że zbyt liberalne podejście do obligatoryjnego procesu dematerializacji przez spółki może prowadzić do nieprzyjemnych konsekwencji. Niezależnie od przepisów szczególnych wprowadzonych Ustawą o zmianie KSH, nakładających na osoby uprawnione do reprezentacji odpowiedzialność karną, dotkliwe mogą okazać się również inne konsekwencje wynikające z mechanizmów odpowiedzialności cywilnej i karnej za działanie na szkodę spółki czy też akcjonariuszy spółki. Poza obowiązkami przewidzianymi przepisami prawa, w toku czynności prowadzących do dematerializacji, zarząd powinien przyjrzeć się również regulacjom wewnętrznym spółki, w szczególności statutowi spółki, regulaminom programów motywacyjnych czy dokumentacji ustanowienia zabezpieczeń. Zmiany wymagać mogą między innymi postanowienia dotyczące przenoszenia i obciążania akcji, realizacji praw z papierów wartościowych oraz zwoływania walnych zgromadzeń. Zarząd powinien tak ustrukturyzować i zorganizować cały proces, aby realizować kolejne obowiązki w przepisanych terminach i nie wprowadzać chaosu w korporacyjnym funkcjonowaniu spółki.
#rejestr #rejestrakcjonariuszy #dematerializacja #dematerializacjaakcji #obowiazkowadematerializacja